بررسي كتاب«پيام هاي آسمان»

 

باسمه تعالي

اداره آموزش و پرورش شهرستان آق قلا  

کارشناسی تکنولوژی و گروههای آموزشی   

                

بررسي كتاب«پيام هاي آسمان»

سال اوّل و دوم راهنمايي

 (مطابق فقه اهل سنت حنفي )

 

گردآورندگان  :

یعقوب خرّمی-  ذکریا بزونه

 

دبیر دینی و قرآن وسرگروه آموزشی دینی ، قرآن و عربی شهرستان آق قلا

 

 

 

* بررسي پايه ي اوّل *

 

* صفحه 30 واجبات و اركان نماز وسط صفحه > گفته شده : ايستادن يكي از واجبات نماز است.

مطابق فقه حنفي : ايستادن ( قيام ) در نمازهاي فرض ، واجب و نماز سنت صبح ، فرض است، امّا در نمازهاي نفل ، سنت ، قيام فرض نيست.

نكته : تعاریف فرض ، واجب و سنت در نماز .

 فرض : عملي است كه اگر نمازگزار سهواً يا عمداً ترك كند نمازش باطل است.

 واجب : عملي است كه اگر نمازگزار عمداً ترك كند نمازش باطل است، اما اگر سهواً ترك كند نمازش باطل نيست و آخر نماز با سجده سهو مي تواند جبران كند.

  سنت: عملي است كه اگر نمازگزار سهواً يا عمداً ترك كند نمازش باطل نيست و سجده سهو نيز نياز ندارد، اگر عمداً ترك كند از ثواب نمازش كاسته مي شود.

*  صفحه 31

مطابق فقه حنفي : اگر نماز چهار ركعتي باشد، در قعده ( نشستن ) ركعت دوم فقط تشهد ( اَلتَّحِیّاتُ لِلّهِ وَ الصَّلَواتُ وَ الطَّیِّبات ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحمَهُ اللهِ وَ بَرَکاتُه ، اَلسَّلامُ عَلَینا وَ عَلی عِبادِ اللهِ الصّالِحِین ، اَشهَدُ اَن لّا اِلهَ اِلَّا اللهُ وَ اَشهَدُ اَنَّ مُحَمَّدًا عَبدُهُ وَ رَسولُه ) خوانده می شود ، نه صلوات .

در رکعت آخر در قعده ، چه نماز دو رکعتی باشد چه چهار رکعتی ، ابتدا تشهد ، بعد صلوات ( اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَّ عَلی آلِ مُحَمَّدٍ کَما صَلَّیتَ عَلی اِبراهیمَ و عَلی آلِ اِبراهیمَ اِنَّکَ حَمِیدٌ مَّجِید * اَللّهُمَّ بارِک عَلی مُحَمَّدٍ وَّ عَلی آلِ مُحَمَّدٍ کَما بارَکتَ عَلی اِبراهیمَ و عَلی آلِ اِبراهیمَ اِنَّکَ حَمِیدٌ مَّجِید ) ، بعد دعا ( اَللّهُمَّ اغفِرلِی وَ لِوالِدَیَّ وَ لِاُستاذِی وَ لِجَمیعِ المُؤمِنینَ وَ المُؤمِنات وَ المُسلِمینَ وَ المُسلِمات اَلاَحیاءِ مِنهُم وَ الاَموات بِرَحمَتِکَ یا اَرحَمَ الرّاحِمین – یا دعای دیگری شبیه این ) خوانده می شود.

قنوت : فقط در نماز سه رکعت وتر واجب ، در رکعت سوم است که بعد از خواندن حمد و سوره ، مثل تکبیر اوّل نماز دست ها را بالا برده اَللهُ اَکبَر گفته ، دست ها را بسته قنوت ( اَللّهُمَّ اِنّا نَستَعِینُکَ وَ نَستَغفِرُکَ وَ نُؤمِنُ بِکَ وَ نَتَوَکَّلُ عَلَیکَ وَ نُثنِی عَلَیکَ الخَیرَ نَشکُرُکَ وَ لانَکفُرُکَ وَ نَخلَعُ وَ نَترُکُ مَن یَّفجُرُک * اَللّهُمَّ اِیّاکَ نَعبُدُ وَ لَکَ نُصَلِّی وَ نَسجُدُ وَ اِلَیکَ نَسعی وَ نَحفِدُ نَرجوا رَحمَتِکَ وَ نَخشی عَذابَکَ اِنَّ عَذابَکَ بِالکُفّارِ مُلحِق) خوانده می شود.

مطابق فقه حنفي : خواندن قنوت واجب است ، اگر سهوًا ترک شود نماز باطل نیست بلکه در آخر نماز با سجده سهو می توان جبران کرد اما اگر عمدًا ترک شود نماز باطل است.

* صفحه 32 فعالیت کلاسی

مطابق فقه حنفي : نیت ، قیام ( در نمازهای غیر نفل )، تکبیر الاحرام ( تکبیر تحریمه ) ، رکوع ، سجود ، قرائت ( یک آیه در تمام رکعات نماز نفل ، سنت ، واجب ، در هر دو رکعت نماز دو رکعتی فرض و در دو رکعت اوّل نمازهای سه و چهار رکعتی فرض )  ، قعده اخیر (نشستن به قدر خواندن تشهد ) و خارج شدن از نماز با قصد و اراده ، از فرایض ( ارکان) نماز است.

  تشهد ، سلام ، ترتیب و موالات از واجبات نماز ، و ذکر از سنت های نماز است.

* صفحه 48  > گفته شده : ادرار و مدفوع حیوانات حرام گوشت نیز نجس است.

مطابق فقه حنفي : علاوه بر ادرار و مدفوع حیوانات حرام گوشت ، ادرار و مدفوع حیوانات حلال گوشت هم نجس است. اما ادرار حیوانات حلال گوشت از نجاسات خفیفه است. یعنی اگر مقدار نجاست عضو بدنی که به نجاست آلوده گردیده است از مقدار یک چهارم آن عضو کمتر باشد نماز باطل نیست و مورد عفو است.

نکته : مدفوع حشرات و پرندگان حلال گوشت پاک است.

* صفحه 48  در پاورقی خرگوش از حیوانات حرام گوشت نامیده شده است.

مطابق فقه حنفي : خرگوش ( هر نوعی باشد ) از حیوانات حلال گوشت است.

* صفحه 48 سگ

مطابق فقه حنفي : ظاهر بدن سگ ( مو ، ناخن ) پاک است ، همچنين رطوبتی که از آب پاک مانند باران بر بدنش باشد پاک است ، فقط آب دهان و عرق بدنش نجس است.

اگر ذبح شرعی شود گوشت و استخوانش نیز پاک است.(در این مورد اختلاف است) نكته:پاك بودن در اينجا به معناي نجس نبودن است يعني درنماز همراه نماز گزار باشد نمازش باطل نيست اماخوردن آن حلال نيست.

* صفحه51 دو سطر مانده به آخر  

گفته شده : وقتي كف كفش و يا كف پاي كسي نجس مي شود همين كه مقداري روي زمين خشك (خاك و سنگ ) راه برود و خود نجاست بر طرف شود پا و كفش او پاك مي شود و نيازي به شستن ندارد.

 مطابق فقه حنفي : كف كفش اگر صاف باشد ( يعني دنده دنده نباشد ) مثل موزه ( جرمق ) اگر به نجاست غلیظه مانند مدفوع آلوده شده باشد و خشك شده ، مي توان با راه رفتن یا كشيدن بر زمين و يا هر چيز ديگري ( حتمًا لازم نيست كه از جنس خاك باشد )  به طوري كه عين نجاست بر طرف شود كف كفش، پاك مي شود، اما اگر خشك نباشد و هم چنين كف كفش دنده دنده باشد به طوري كه عين نجاست كاملًا بر طرف نمي شود در اين صورت باید آن را شست. به كف كفش صاف اگر ادرار برخورد كرده باشد با شستن پاک می شود.

نکته : در مورد كف كفش صاف اگر ادرار برخورد كرده باشد گفته شده  با ريختن خاك بر روي آن به طوري كه رطوبتش را جذب كرده  آن را خشك كند كفايت مي كند وگرنه بايد شست.

 اما در مورد كف پا : کف پای آلوده به نجس با كشيدن يا راه رفتن بر زمين، پاك نمي شود بلكه بايد شست.

* صفحه 52 بيشتر بدانيم  

مطابق فقه حنفي : 1. درست (بهترش همين است )    2. نادرست     3. نادرست     4. نادرست     5. درست     6. نادرست ( مدفوع كبوتر پاك است، ادرار گوسفند نجاست خفيفه است ،  مدفوع گوسفند نجاست غليظه است ) مقدار بر خورد ادرار و مدفوع گوسفند را نگفته،  اگر كم باشد بله درست است اما اگر از حد عفو زياد باشد نادرست است.      7. نادرست ( خون ماهي ها پاك است ،خون حشره اگر كمتر از يك قطره يعني به اندازه جاري شدن نرسد پاك است و گرنه نجس است مثلًا زالو یا كنه ای که خون مکیده )

نکته : در نجاسات غليظه داراي جرم مانند مدفوع انسان ، تا مقدار درهمي يعني وزن يك مثقال ، شرعا عفو است يعني نماز باطل نيست.

در نجاسات غليظه مايع مانند ادرار انسان ، خون تا مقدار يك درهم از نظر مساحت يعني بقدر مقعر كف دست ،  عفو است .

 در نجاسات خفيفه مانند ادرار گوسفند  ، ربع ( يك چهارم ) همان عضوي كه به نجاست آلوده گرديده است معتبر است كه از يك چهارم كمتر، عفو است.

نكته: از نجاست غلیظه یا خفيفه يك قطره هم در آب كمي (مانند آفتابه يا بشكه) ريخته شود كل آب را نجس مي كند، اندازه ی یک درهم ، یک ربع در مورد برخورد با بدن، پوشاک،وسایل همراه نمازگزار و ... است.

* صفحه 101 پاورقي 1و2

مطابق فقه حنفی : رضاعي ها مانند خواهر رضاعي ، برادر رضاعي و ... از محارم براي مردها و زن ها است.

 

****************************************

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

* بررسي پايه ي دوم *

 

* صفحه42 وسط صفحه >  گفته شده : اگر نماز گزار بعد نماز بفهمد كه لباس يا بدنش پاك نبوده است، نمازش صحيح است.

مطابق فقه حنفي: اگر نجاست از حد عفو بيشتر باشد نمازش باطل است. نجاست را بر طرف كرده نمازش را دوباره بخواند.

گفته شده : سكه كوچك در  پاورقي (اين اندازه تقريبا به اندازه ي يك بند از انگشت سبابه ي انسان است. )

مطابق فقه حنفي : همچنان که قبلً بیان شد اگر نجاست غليظه جامد  باشد مانند مدفوع انسان ، بیشتر از وزن يك مثقال به لباس بر خورد نكرده باشد، نماز باطل نيست.

اگر نجاست غليظه مايع  باشد مانند ادرار انسان ،  بیشتر از يك درهم نباشد (از نظر مساحت يعني از عرض مقعر كف دست بیشتر نباشد ) نماز باطل نيست.

اگر نجاست خفيفه باشد مانند ادرار گوسفند ، كمتر از يك چهارم عضوي كه نجاست به آن خورده باشد،  نماز باطل نيست. ( مثلًا به آستین خورده باشد و مقدارش کمتر از یک چهارم آستین باشد ، باطل نیست. )

گفته شده : اين مقدار بدون اشكال فقط در باره ي خون است .

مطابق فقه حنفي : خون از نجاسات غليظه است فرقي با ادرار انسان ندارد.

* صفحه43 سطر اوّل > گفته شده : نماز خواندن با جوراب، كلاه و يا دستكش نجس ، كه لباس به حساب نمي آيند اشكالي ندارد، به اين شرط كه خشك باشند.

مطابق فقه حنفي : جوراب ، كلاه ، دستكش ، پول ، ساعت و هر چيز ديگري كه آلوده به نجاست باشد خشك باشد يا مرطوب اگر حين نماز همراه نماز گزار باشد مقدار نجاست از اندازه ی عفو ، بیشتر باشد نماز باطل است.

* صفحه43 قسمت دوم- سوم – چهارم > گفته شده : كسي كه در مكان غصبي و يا با لباس غصبي و يا با لباسي كه  از طريق حرام به دست آمده نماز بخواند نمازش باطل است.

 مطابق فقه حنفي : نماز چنين افراد باطل نيست بلكه مكروه تحريمي  يعني نزديك به حرام است . (يعني گناه كار است و از ثواب نماز بهره اي نمي برد اما نماز از گردنش ساقط مي شود. )

* صفحه43 قسمت پنجم  

گفته شده :  استفاده از زيور آلات براي مردان حرام و نماز با آن باطل است.

مطابق فقه حنفي : استفاده از زيور آلات طلا ، مانند انگشتر و يا گردنبند براي مردان ، مكروه تحريمي يعني نزديك به حرام است ولي نماز باطل نیست.

نكته: استفاده از انگشتري نقره براي مردان تا يك مثقال،عفو است بيشتر از يك مثقال حكمش مانند طلا است.

نكته : طبق نظری استفاده از دندان طلا بري مردان اجازه داده شده است.

* صفحه44 قسمت ششم >  گفته شده : نماز با اجزاي حيوانات حرام گوشت  باطل است.

مطابق فقه حنفي : نماز خواندن با لباسي كه از پوست ، مو و يا اجزاي ديگر حيوانات حرام گوشت تهيه شده باشد يا از اجزاي آن همراه نماز گزار باشد اگر ذبح شرعي شده باشد اشكالي ندارد و نماز باطل نيست. مگرخوك كه به هيچ وجه پاك نمي شود واگر مقدارش از عفو بيشتر باشد ، نماز است.

* صفحه44 فعاليت كلاسي

مطابق فقه حنفي : 1. باطل     2. باطل     3. باطل      4. باطل      5. باطل است (در تمامي اين موارد اگر نجاست از مقدار عفو بيشتر باشد نماز باطل است وگرنه صحيح است. )

* صفحه45 خودت را امتحان كن شماره ي 3   

مطابق فقه حنفي : استفاده از گردنبند و انگشتر طلا براي مردان،  مكروه تحريمي است و نماز  خواندن با آن نماز را باطل نمي كند.

* صفحه 51 مبطلات روزه شماره 1 و 2  سطر دوم > گفته شده : حتی فرو بردن غذایی که در میان دندان ها باقی مانده است نیز باعث باطل شدن روزه می شود.

مطابق فقه حنفي : اگر روزه دار دندان ها را خلال کرده آنچه میان دندان هاست بدون بیرون آوردن از دهان فرو برد اگر به اندازه ی نخودی یا بیشتر از آن باشد روزه باطل می شود و اگر از اندازه ی یک نخود کمتر باشد روزه باطل نیست امّا اگر از دهان بیرون آورده بعدًا فرو برد هر اندازه باشد روزه باطل است.

 شماره 3 >   مطابق فقه حنفي : فرو بردن سر به زیر آب ، باطل کننده ی روزه نیست .

شماره 4  >  مطابق فقه حنفي:اگر کسی عمدًا غبار یا دود غلیظ را به حلق فرو برد روزه اش باطل است امّا عمدًا نباشد مانند کارگر کارخانه سیمان یا آرد که در حین کار کردن مقداری از غبارسیمان یا آرد وارد حلقش شود روزه اش باطل نمی شود.

شماره 5  > مطابق فقه حنفي:اگر روزه دار عمدًا کاری کند که حالش به هم بخورد واستفراغ کند واستفراغش به اندازه ی پری دهان باشد روزه اش باطل است ، امّا اگر از اندازه ی پری دهان کمتر باشد روزه اش باطل نیست. همچنین اگر عمدًا نباشد بخاطر بیماری استفراغ کند استفراغش هر اندازه باشد روزه اش باطل نیست.

شماره 6 > مطابق فقه حنفي : دروغ بستن به خدا باعث کفر می شود لذا روزه را باطل می کند.

در دروغ بستن به پیامبران احتمال باطل شدن روزه است چرا که پیامبران آنچه را که خدا به آنها وحی کند می گویند،اما در دروغ بستن به امامان روزه باطل نمی شود،فرد گناهکار شده از ثواب روزه اش کم می شود.

* صفحه 52 خودت را امتحان کن  شماره 3 > مطابق فقه حنفي : روزه اش صحیح است.

 شماره 4 > مطابق فقه حنفي : خیر ، حتی اگر سر را زیر آب فرو برد روزه اش باطل نمی شود فقط مواظب باشد آب از بینی و دهان وارد حلق نشود.

* صفحه 78 آداب زیارت

مطابق فقه حنفي : قبل از زیارت غسل کردن برای کسی که قبلًا غسل دارد از آداب زیارت نمی باشد اما کسی که غسل ندارد بهتر است غسل بگیرد.

نکته : برای داخل شدن به شهر مکه و مدینه ، بعد از دست زدن به ميت و چند مورد دیگر، غسل گرفتن ( هر چند قبلًا غسل داشته باشد ) مستحب است.

* صفحه 78   شیوه انجام غسل

مطابق فقه حنفي : 1- در دل ابتدا بسم الله الرّحمن الرّحیم گوید.           2 . در دل نیت غسل کند.

3.     هر دو کف دست را بشوید.            4. نجاست را از بدن ( اگر باشد ) برطرف کرده بشوید.

5.     اوّل اندام نهانی را بشوید.( استنجاء کردن)     6. پس از آن وضو بگیرد.

نکته : اگر در هنگام غسل آب زیر پا جمع می شود در وضو پا را نشسته در آخر غسل بشوید ، امّا اگر آب جمع نمی شود در وضو پا شسته شود.

7.     سه مرتبه دهان را بشوید.               8. سه مرتبه بینی را بشوید.

9.     سه مرتبه از بالای سر آب ریخته بشوید.10.سه مرتبه از بالای شانه ی سمت راست آب ریخته بشوید.

11. سه مرتبه از بالای شانه ی سمت چپ آب ریخته بشوید.

12. هر دو پا را بشوید اگر در وضو نشسته باشد.

نکته:  بسم الله گفتن ، نیت ، استنجاء کردن ، وضو گرفتن ، سه مرتبه شستن ، ترتیب و موالات( پی در پی بدون فاصله شستن) در غسل ، سنت است ، اگر ترک شود غسل باطل نمی شود.

شستن دهان ، بینی و تمام اعضای بدن در غسل ، فرض است ، اگر به اندازه ی سر سوزنی خشک بماند غسل باطل است.

نکته : در هنگام غسل رو و پشت به قبله بودن،  مکروه است.

* صفحه 79 شماره 2 > گفته شده : لازم نیست وقتی که سرمان را می شوییم داخل گوش و بینی و دهانمان را بشوییم.

مطابق فقه حنفی : شستن گوش ، بینی ، دهان درغسل فرض است یعنی اگر به اندازه ی سر سوزن خشک بماند غسل باطل است.    نکته : منظور از شستن گوش ، آنچه که از ظاهرش نمایان است.

* صفحه 108 خیانت در کار سطر اوّل  >  مطابق فقه حنفی : خرید و فروش اجناس قاچاق حرام نیست، مگر اینکه اجناس نجس و مواد مخدر و زیان آور باشد که حرام است.  نکته : خرید و فروش مواد مخدر به عنوان دارو یعنی برای درمان بیماری ، حرام نیست.

 

 

منابع عربی :

1- حصکفی . (2002م) الدرالمختار شرح تنویر الابصار . بیروت ، دارالکتب العلمیه.

 2- ابن عابدین، محمد امین. (1995م) حاشیه رد المحتار علی الدر المختار . بیروت ، دارالفکر.

منابع فارسی:

3- بو نیروی، محمد ابراهیم.(2005م) فتاوی و دودیه فارسی . پشاور ، مکتبه سعیدیه.

4- خدانظر، حضرت علامه مفتی . (1384 ش) محمود الفتاوی. زاهدان ، انتشارات صدیقی.

5- سربازی ، مولانا محمد عمر. (1377ش) فتاوی منبع العلوم کون ون . زاهدان ، چاپخانه اسحاقی.

6.شهداد مسکانزهی سراوانی،مولانا محمد. ( 1361ش ) جامع المسائل .زاهدان ،مدرسه تعلیم القرآن حمادیه.

7- عثمانی ، مفتی عزیزالرحمن. (1384ش) فتاوی دارالعلوم  دیوبند. پشاور، مکتبه فاروقیه .

8- موحدی ، غلام احمد و طاهری، حفیظ الله. (1382ش) خلاصه المسائل عقیده و فقه حنفی. تربت جام ، انتشارات شیخ الاسلام.

یعقوب خرّمی-  ذکریا بزونه - گروه های آموزشی شهرستان آق قلا